Σάββατο 29 Μαρτίου 2014

«Αποτύπωμα» Αλτσχάιμερ σε 87 βιοδείκτες

Ενα υπερπολύτιμο «όπλο» στη μάχη κατά του Αλτσχάιμερ αναμένεται να αποκτήσουν σύντομα οι γιατροί, καθώς έχει μπει στην τελική ευθεία η κλινική εφαρμογή του πρώτου στον κόσμο πρωτοκόλλου για την πρώιμη διάγνωση της νόσου. Το διαγνωστικό εργαλείο έχει ελληνική «υπογραφή», αφού αναπτύχθηκε από ερευνητές του Τμήματος Πληροφορικής του Ιόνιου Πανεπιστημίου, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Παναγιώτη Βλάμο. Οι ερευνητές έχουν ήδη ολοκληρώσει με επιτυχία το πρώτο στάδιο κλινικών μελετών και ετοιμάζουν ήδη τη δεύτερη φάση δοκιμών του πρωτοκόλλου, το οποίο μπορεί να εντοπίσει το Αλτσχάιμερ αρκετά χρόνια πριν εμφανισθούν συμπτώματα. Περισσότεροι από 44 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν σήμερα από Αλτσχάιμερ, μια νευροεκφυλιστική ασθένεια που εμφανίζεται συνήθως στην τρίτη ηλικία και νεκρώνει προοδευτικά τα εγκεφαλικά κύτταρα. Πρακτικά, μέχρι σήμερα η διάγνωση γίνεται μόνον αφότου κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα «σημάδια» (όπως η απώλεια μνήμης), τα οποία θα παρακινήσουν τον ασθενή να επισκεφθεί έναν γιατρό.

Αυτό συνεπάγεται πως τα υπάρχοντα φάρμακα έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα, γιατί «φρενάρουν» τη νόσο χωρίς ωστόσο να μπορούν να αποκαταστήσουν τις βλάβες που έχουν γίνει έως εκείνη τη στιγμή στον εγκέφαλο. «Αντίθετα, η πρώιμη διάγνωση θα ανοίξει τον δρόμο για καλύτερη αντιμετώπιση, αφού θα δώσει τη δυνατότητα να ξεκινάει αρκετά νωρίτερα η φαρμακευτική αγωγή και, επομένως, να επιβραδύνεται η ασθένεια σε αρχικό στάδιο. Επιπλέον, η μέθοδός μας θα επιτρέπει στον γιατρό να προσαρμόζει την αγωγή στον συγκεκριμένο άρρωστο, αφού θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί πώς εξελίσσεται η ασθένεια», λέει στην «Κ» ο κ. Βλάμος.

Το πρωτόκολλο πρώιμης διάγνωσης περιλαμβάνει μια σειρά ιατρικών εξετάσεων, όπως ποζιτρονική αξονική τομογραφία (PET) και βιοχημικές αναλύσεις (π.χ. αιματολογικές), οι οποίες μετρούν συνολικά 87 βιολογικούς δείκτες. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, οι εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται δύο φορές, σε διάστημα μερικών μηνών. «Τότε, ο γιατρός θα ξέρει με βεβαιότητα αν νοσεί αυτός που εξετάσθηκε, αλλά και ποια θα είναι η πορεία της ασθένειας τα επόμενα χρόνια», προσθέτει ο αναπληρωτής καθηγητής.


Η σχεδίαση του πρωτοκόλλου ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια, όταν η ομάδα από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο ανακάλυψε τον μηχανισμό λειτουργίας του Αλτσχάιμερ – μια ανωμαλία στην ηλεκτροφυσιολογία των μιτοχονδρίων, των κυτταρικών «εργοστασίων» παραγωγής ενέργειας, την οποία οι Ελληνες επιστήμονες ονόμασαν «ηλεκτρική θρόμβωση». «Στη συνέχεια δημιουργήσαμε ένα μοντέλο της ασθένειας στον υπολογιστή και χρησιμοποιήσαμε κλινικά δεδομένα για να εντοπίσουμε ποιοι βιολογικοί δείκτες συνδέονται με την ηλεκτρική θρόμβωση και θα μπορούσαν επομένως να αξιοποιηθούν στη διάγνωση», σημειώνει ο κ. Βλάμος.

Με αυτό τον τρόπο, οι επιστήμονες κατέληξαν στους 87 βιοδείκτες στους οποίους αφήνει το «αποτύπωμά» του το Αλτσχάιμερ, πραγματοποιώντας στη συνέχεια το πρώτο στάδιο κλινικής μελέτης της μεθόδου. Τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης απέδειξαν πως η μέθοδος είναι αξιόπιστη, ενώ έχουν ήδη δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά. «Η δεύτερη φάση, η οποία θα βασισθεί σε νέα δεδομένα από 1.000 περιστατικά, έχει περισσότερο τον χαρακτήρα παγκόσμιας πιστοποίησης του πρωτοκόλλου, καθώς θα επιβλέπεται από μια διεθνή επιστημονική επιτροπή», επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής.

Η μέθοδος είναι άμεσα εφαρμόσιμη, από τη στιγμή που βασίζεται σε ήδη υπάρχουσες ιατρικές εξετάσεις για τη μέτρηση των 87 βιοδεικτών, ενώ ανοίγει παράλληλα τον δρόμο για τη δημιουργία του πρώτου διαγνωστικού κέντρου ειδικά για το Αλτσχάιμερ. «Γι’ αυτό τον σκοπό, έχουμε ήδη δεχθεί τρεις σημαντικές προτάσεις από το εξωτερικό, ενώ ανάλογο ενδιαφέρον έχει εκφράσει και κρατικός φορέας στη χώρα μας», προσθέτει ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Από ερευνητική σκοπιά, επόμενος στόχος των επιστημόνων είναι να βρουν ποιοι από τους 87 βιοδείκτες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για ένα προκαταρκτικό και φθηνότερο έλεγχο για τη νόσο, ώστε μόνον όσοι διαπιστωθεί πως ανήκουν στην «ομάδα υψηλού κινδύνου» να υποβάλλονται σε όλες τις ιατρικές εξετάσεις που προβλέπει η μέθοδος. «Στα σχέδιά μας είναι επίσης να κάνουμε έρευνες πάνω στα ήδη υπάρχοντα φάρμακα, μελετώντας πόσο αποτελεσματικό είναι καθένα στην αναστολή της ασθένειας», καταλήγει ο κ. Βλάμος.

Οι μελέτες για την πρώιμη διάγνωση του Αλτσχάιμερ έγιναν με πενιχρά τεχνικά μέσα και χωρίς χρηματοδότηση. Ωστόσο, την περασμένη χρονιά η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων ενέκρινε ένα κονδύλι 2,4 εκατομμυρίων ευρώ για τη δημιουργία ενός Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας στο Τμήμα Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου. Ετοιμο σήμερα, το εργαστήριο είναι μοναδικό στην Ευρώπη, όσον αφορά τον προηγμένο εξοπλισμό του και τη διεπιστημονική ερευνητική ομάδα που το στελεχώνει. «Χάρις στη στήριξη της περιφέρειας, έχουμε πλέον τη δυνατότητα να επιταχύνουμε τις έρευνές μας και σε άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες, οι οποίες σχετίζονται με παρόμοια φαινόμενα», υπογραμμίζει ο κ. Βλάμος.

Εξάλλου, η ελληνική ερευνητική ομάδα έχει ήδη βάλει στο «στόχαστρο» το Πάρκινσον, με σκοπό να αναπτύξει και γι’ αυτό ένα εργαλείο πρώιμης διάγνωσης. «Η διάγνωση του Πάρκινσον είναι πιο δύσκολη, γιατί στον μηχανισμό λειτουργίας του εμπλέκονται τέσσερα κυκλώματα ηλεκτροφυσιολογίας, σε αντίθεση με το ένα κύκλωμα στην περίπτωση του Αλτσχάιμερ», προσθέτει ο αναπληρωτής καθηγητής. Ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν κάνει τα πρώτα βήματα για τη μοντελοποίηση της ασθένειας και εκτιμούν πως μέσα σε τρία χρόνια θα έχουν ταυτοποιήσει τους βιοδείκτες που θα «αποκαλύπτουν» το Πάρκινσον αρκετά πριν εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα.

Μαζί με την επίσημη έναρξη της λειτουργίας του εργαστηρίου, οι ερευνητές θα ανακοινώσουν τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της δουλειάς τους στο συνέδριο GeNeDis, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 10-13 Απριλίου στην Κέρκυρα.

Το GeNeDis είναι το πρώτο παγκόσμιο συνέδριο για τη γενετική, τη γηριατρική και την έρευνα στις νευροεκφυλιστικές νόσους, στο οποίο θα συμμετάσχουν κορυφαίοι επιστήμονες και από τους τρεις κλάδους.

 http://www.kathimerini.gr/760336/article/epikairothta/episthmh/apotypwma-altsxaimer-se-87-viodeiktes

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...