Καρπούζι: Ο βασιλιάς του καλοκαιριού

Μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού και την απογείωση του υδραργύρου, το καρπούζι αποτελεί μια όαση δροσιάς με πλούσια γεύση και δυνατό άρωμα. Είτε μόνο του, είτε συνοδευόμενο από λευκό τυρί αποτελεί ένα χορταστικό σνακ αλλά και ένα ελαφρύ βραδινό, με απίθανο χρωματικό συνδυασμό. Είναι το αγαπημένο φρούτο των παιδιών, αλλά και της παρέας, αφού συνήθως το καταναλώνουμε μαζεμένοι όλοι σαν οικογένεια, λόγω της ιδιαίτερα γλυκιάς και δροσιστικής του γεύσης, της υψηλής περιεκτικότητάς του σε νερό, αλλά και του πλήθους βιταμινών που διαθέτει, προσφέροντας συνάμα λίγες θερμίδες.

Ποσοστά περιεκτικότητας σε θρεπτικά στοιχεία

Πιο συγκεκριμένα, το καρπούζι αποδίδει μόνο 30 θερμίδες ανά 100 γρ., 7,6 γρ. υδατάνθρακες, 94 γρ. νερό, ενώ παράλληλα περιέχει αρκετές φυτικές ίνες. Δε θα πρέπει να ξεγελάει η ελαφριά του γεύση αφού έχει αρκετή φυσική ζάχαρη και έτσι η υπερκατανάλωσή του μπορεί να είναι επιβαρυντική για το βάρος μας. Η χημική του ανάλυση έχει δείξει ότι είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α, θειαμίνη, B6, C, λυκοπένιο, κάλιο και φυτικές ίνες, ενώ δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη. Καλό θα είναι να τρώγεται ώριμο, διαφορετικά παρέχει ελάχιστα από τα παραπάνω διατροφικά στοιχεία, που αναλύονται στον πίνακα.

Οφέλη για την υγεία

Το καρπούζι είναι εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών καθώς περιέχει βιταμίνη C, βητα-καροτίνη αλλά και βιοτίνη, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του οργανισμού από διάφορους τύπους καρκίνου. Συνάμα, αποτελεί πλούσια πηγή citrolline, ενός αμινοξέος, το οποίο μπορεί να μεταβολιστεί σε αργινίνη, βασικό αμινοξύ για τον άνθρωπο, καθώς αποτελεί το αζωτούχο υπόστρωμα που χρησιμοποιείται στη σύνθεση του νιτρικού οξειδίου, διαδραματίζοντας ουσιαστικό ρόλο στις καρδιαγγειακές και ανοσολογικές λειτουργίες. Τελευταία, μάλιστα, έρευνα έδειξε ότι η συγκέντρωση αργινίνης στο πλάσμα μπορεί να αυξηθεί μέσω της εισαγωγής citrulline από την κατανάλωση καρπουζιού (Nutrition, 2007).

Ακόμη, περιέχει βιταμίνη Α, η οποία είναι σημαντική για καλύτερη όραση και αποτελεσματικότερη άμυνα σε μολύνσεις καθώς ενδυναμώνει τα λεμφοκύτταρα του οργανισμού. Όσον αφορά τη βιταμίνη C , περιέχεται σε υψηλά ποσοστά βοηθώντας και αυτή με τη σειρά της το αμυντικό σύστημα του οργανισμού ενάντια στις μολύνσεις, προστατεύοντας παράλληλα από το οξειδωτικό στρες και τα προϊόντα του μεταβολισμού που επιταχύνουν τη διαδικασία της γήρανσης. Περιέχει ακόμη βιταμίνηB6, η οποία συμβάλλει στην σύνθεση των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου καθώς συντελεί στην καλύτερη πνευματική και ψυχολογική υγεία.

Πλούσιο, συν τοις άλλοις, σε κάλιο, συμβάλλει στη ρύθμιση της καρδιακής λειτουργίας και της αρτηριακής πίεσης, διαθέτοντας συνάμα διουρητική δράση. Επιπρόσθετα, είναι μια πολύ καλή πηγή φυτικών ινώ οι οποίες βοηθούν την κινητικότητα του εντέρου, δρουν εναντίον της δυσκοιλιότητας, ενώ συμβάλλουν στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, κυρίως του ορθού.

Τέλος, περιέχει μια ουσία –το λυκοπένιο - η οποία θεωρείται ότι έχει αντικαρκινική δράση και έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τους ερευνητές τα τελευταία έτη. Το λυκοπένιο έχει και ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ είναι βιολογικά περισσότερο ενεργό και διαθέσιμο για τον οργανισμό μας σε σύγκριση με εκείνο που περιέχεται στη ντομάτα (το πιο γνωστό εκπρόσωπο του λυκοπενίου).
Πιο συγκεκριμένα, το λυκοπένιο εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια του κυτταρικού μεταβολισμού. Η δράση του γίνεται αισθητή κυρίως σε περιστατικά ενάντια στον κίνδυνο του καρκίνου του προστάτη, παρουσιάζοντας, συγχρόνως, ευεργετικές δράσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα (J Nutrition 2003).

Επομένως το καρπούζι είναι μια αξιοσημείωτη πηγή ωφέλιμων και θρεπτικών ουσιών με σημαντικές προστατευτικές και ευεργετικές δράσεις για την υγεία μας και όχι μόνο. Στην αρχαιότητα είχε και καλλυντικές ιδιότητες, τις οποίες χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα με τις μάσκες προσώπουπου γίνονται με φλούδες καρπουζιού.

Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης

Ιδανικό για κατανάλωση σε φέτες ή σε φρουτοσαλάτες, ωμό. Χτυπώντας το στο μίξερ φτιάχνουμε γρανίτα, αναψυκτικό, ή φρούιτ-παντς με αλκοόλ. Ένας εξαίσιος συνδυασμός με το καρπούζι είναι οι ελιές, το άσπρο τυρί -συνήθως φέτα -ή ακόμη καλύτερα κυπριακό χαλούμι.

Προτεινόμενος τρόπος αγοράς και συντήρησης

Πρώτα διαλέξτε ένα καρπούζι που να έχει συμμετρικό σφαιρικό σχήμα χωρίς χτυπήματα ή κοψίματα, με ικανοποιητικό βάρος (οι ποικιλίες που καταναλώνονται σήμερα μπορούν να φτάσουν σε βάρος αρκετά κιλά). Τέλος, γυρίστε το και βρείτε ένα σημείο πάνω στο καρπούζι που να είναι κίτρινο. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο ακουμπούσε το καρπούζι στο έδαφος όταν ωρίμαζε. Βρήκατε το καλύτερο καρπούζι! Όσον αφορά την συντήρησή του, καλό είναι να φυλάσσεται στο ψυγείο, με λίγη μεμβράνη συντήρησης τροφίμων και όχι κομμένο σε τεμάχια, διότι αφυδατώνεται και αλλοιώνεται η γεύση του.

Τα μελλοντικά…καρπούζια

Σε ερευνητικές δοκιμές που γίνονται σε διάφορα Ευρωπαϊκά κέντρα, (π.χ. Βαλένθια) οι πρώτες έρευνες αφορούσαν στην παραγωγή καρπουζιών δίχως κουκούτσια, αν και αργότερα επικεντρώθηκαν στην αλλαγή του χρώματος της σάρκας του, αφήνοντας σε δεύτερα μοίρα την πρώτη προσπάθεια. Εν τέλει, πρόσφατα, κατάφεραν να παράγουν καρπούζι με κίτρινη σάρκα και χωρίς κουκούτσια, γνωστό ως καρπούζι-ανανάς, που ήδη έχει κυκλοφορήσει στην αγορά σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία εξαιτίας της γλυκύτητάς του και της παρόμοιας γεύσης του με το παραδοσιακό κόκκινο καρπούζι. Επίσης, επιτεύχθηκε η παραγωγή καρπουζιού χωρίς κουκούτσια με πορτοκαλί σάρκα, απλά δεν είναι ακόμη στη διάθεση του καταναλωτικού κοινού. Τα είδη καρπουζιού που υπάρχουν σήμερα είναι τα ακόλουθα:
Sugar Baby: Στρογγυλό, βαθύ πράσινου χρώματος στο φλοιό, με κόκκινη σάρκα
Crimson Sweet: Στρογγυλό, ελαφρώς πεπλατυσμένο με ριγωτό φλοιό
Charleston Grey: Πεπλατυσμένο, χρώματος πράσινου σκούρου με αρκετά σκούρες ρίγες
Ice-box: Φρούτο πολύ στρογγυλό και σχετικά μικρό, με φλοιό ανοιχτό πράσινο με ρίγες και με σάρκα χρώματος κόκκινου ή κίτρινου.

  Βαραγιάννης Α. Παναγιώτης, Kλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος M.Med.Sc
 http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=2303