Η «βιογραφία» του μαύρου κουτιού

Με τα «μάτια» μιας αεροπορικής πτήσης θα μπορούσε να παρομοιαστεί το λεγόμενο μαύρο κουτί το οποίο σύμφωνα με διεθνείς κανονισμούς βρίσκεται υποχρεωτικά ενσωματωμένο στα αεροσκάφη.

Παρά το γεγονός ότι η συσκευή δεν προσφέρει βοήθεια ενόσω το αεροσκάφος βρίσκεται εν πτήσει, σε περίπτωση δυστυχήματος μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες γύρω από το τι ακριβώς συνέβη λίγη ώρα πριν τις κρίσιμες εξελίξεις στον αέρα.

Για την ακρίβεια το «τεθωρακισμένο» κουτί δεν είναι μαύρο αλλά φωτεινό πορτοκαλί και συγκεκριμένα σε τόνο international orange, ένας συνδυασμός τριών χρωμάτων ο οποίος χρησιμοποιείται ευρέως στην αεροναυπηγική και στη μηχανική με στόχο τον διαχωρισμό συγκεκριμένων αντικειμένων από το γύρω περιβάλλον.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα

Το μαύρο κουτί επινοήθηκε από τον αυστραλό ερευνητή Ντέιβιντ Γουόρεν, ο οποίος είχε χάσει τον πατέρα του σε αεροπορικό δυστύχημα το 1934 όταν ο ίδιος ήταν μόλις εννιά ετών. Εργαζόμενος στο Εργαστήριο Αεροναυπηγικής Έρευνας στη Μελβούρνη, στα μέσα της δεκαετίας του ’50 ο δρ Γουόρεν, χημικός με εξείδικευση στα καύσιμα αεροσκαφών, συμμετείχε στην έρευνα του αεροπορικού δυστυχήματος του αεροσκάφους τύπου Comet της αεροπορικής εταιρείας British Overseas Airways Corporation (BOAC) με πτήση Σιγκαπούρη-Λονδίνο, το οποίο είχε τότε στοιχίσει τη ζωή σε 35 άτομα.

O δρ Γουόρεν με το πρότυπο του «μαύρου κουτιού»

Ο ερευνητής συνειδητοποίησε ότι μια συσκευή η οποία θα κατέγραφε το τι συνέβαινε στο αεροσκάφος λίγο πριν την πτώση του, θα μπορούσε να προσφέρει πολύτιμη βοήθεια στις αναλύσεις των ειδικών γύρω από τα αίτια του δυστυχήματος. Η πρώτη συσκευή παρουσιάστηκε το 1957. Ωστόσο χρειάστηκε άλλη μια μυστηριώδης αεροπορική τραγωδία στην Κουίνσλαντ έως ότου η Αυστραλία, ως πρώτη χώρα, λάβει την απόφαση για την υποχρεωτική ενσωμάτωση του μαύρου κουτιού σε όλα τα αεροσκάφη της πολιτικής αεροπορίας της.

Τι κρύβει το κουτί στο εσωτερικό του;

Κατασκευασμένη από τιτάνιο ή ανοξείδωτο ατσάλι, η αθάνατη συσκευή ικανή να αντέχει σε θερμοκρασίες μέχρι 1.000 βαθμούς Κελσίου και συγκρούσεις μεγέθους 3.400 g, αποτελείται από δυο ξεχωριστά μέρη: από τον καταγραφέα δεδομένων πτήσης (flight data recorder – FDR) και από τον καταγραφέα ήχου εντός του πιλοτηρίου (cockpit voice recorder – CVR).

Ένα σύγχρονο μαύρο κουτί

To μαύρο κουτί τοποθετείται συνήθως στην ουρά του αεροσκάφους, ωστόσο οι μονάδες συλλογής δεδομένων με τις οποίες συνεργάζεται το FDR, τοποθετούνται σε διάφορα σημεία, όπως στα φτερά, στον κινητήρα και στο πιλοτήριο. Ετσι είναι σε θέση να καταγράφουν διάφορες φυσικές παραμέτρους όπως π.χ. την ισχύ του κινητήρα του αεροσκάφους και την θέση των πτερυγίων των φτερών. Καταγράφουν ακόμα τις συντεταγμένες, το υψόμετρο και την ταχύτητα του αεροσκάφους. Η μονάδα που τοποθετείται αντίστοιχα στο πιλοτήριο, καταγράφει στοιχεία που προκύπτουν από τους αισθητήρες, το σύστημα ελέγχου πτήσης και άλλα όργανα τα οποία πραγματοποιούν συνεχείς μετρήσεις.

Ο καταγραφέας ήχου του πιλοτηρίου πάλι, καταγράφει και αποθηκεύει ακουστικό υλικό από τις συνομιλίες των πιλότων, της επικοινωνίας τους με τον πύργο ελέγχου αλλά και άλλους θορύβους από το γύρω περιβάλλον τους. Τα στοιχεία αυτά, προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες στους αναλυτές των αεροπορικών δυστυχημάτων.

Οι ψηφιακοί καταγραφείς δεδομένων διαθέτουν χωρητικότητα υλικού συνολικής διάρκειας 25 ωρών, αλλά δυνατότητα καταγραφής ηχητικών ντοκουμέντων μόλις δύο ωρών. Οταν το χρονικό αυτό περιθώριο λήξει – σε περίπτωση π.χ. μεγάλων πτήσεων – το υλικό γράφεται εκ νέου από πάνω υπό μορφή «λούπας». Παλαιότερη εκδοχή η οποία κατέγραφε το ηχητικό υλικό σε μαγνητική ταινία είχε δυνατότητα εγγραφής μόλις 30 λεπτών, ενώ μετά τη λήξη του χρόνου το νέο υλικό εγγραφόταν και πάλι από πάνω.

Η παλαιότερη εκδοχή της συσκευής έφερε μαγνητική ταινία εγγραφής

Το μαύρο κουτί είναι εξοπλισμένο με ένα υποβρύχιο σύστημα εντοπισμού του, το οποίο αρχίζει να εκπέμπει σήμα μόλις έρθει σε επαφή με το νερό. Η συσκευή λειτουργεί μέχρι τα περίπου 4.000 μέτρα βάθος και εκπέμπει σήμα – ένα «πινγκ» ανά δευτερόλεπτο – επί περίπου 30 μέρες μέχρις ότου αδειάσει η μπαταρία.

Το μέλλον της τεχνολογίας

Με την τεχνολογία να καλπάζει, ενδεχομένως να δούμε ακόμα πιο εκλεπτυσμένες και αξιόπιστες συσκευές στο εγγύς μέλλον. Η τεχνολογία MP3 για παράδειγμα θα μπορούσε ίσως να προσφέρει σημαντικές λύσεις στο πρόβλημα της περιορισμένης διάρκειας του καταγεγραμμένου υλικού.

Το 2007, η αμερικανική εταιρεία συστημάτων φωτισμού αεροσκαφών LoPresti Aviation είχε ανακοινώσει ότι σκόπευε να ενσωματώσει συσκευές MP3 ως καταγραφείς δεδομένων πτήσης σε όλα τα μικρά αεροσκάφη της τύπου Fury. Η εταιρεία μάλιστα είχε αναφέρει ότι με τη βοήθεια του κατάλληλου λογισμικού, οι εν λόγω συσκευές θα μπορούσαν να έχουν συνολική διάρκεια εγγραφής η οποία θα ξεπερνάει τις 500 ώρες.

Μήπως έφτασε η ώρα της βιντεοσκόπησης των πιλότων; Για την ώρα πάντως, στις αρμόδιες αρχές έχει τεθεί το ζήτημα της καταπάτησης της ιδιωτικότητάς τους, όπως επίσης και το ενδεχόμενο παρερμηνείας συνομιλιών και κινήσεων που πραγματοποιούνται εντός του πιλοτηρίου.

 http://www.planitikos.gr/2015/03/blog-post_27.html#more
 http://www.tovima.gr/