Το φιλτράρισμα του μελιού

Τον τελευταίο καιρό συζητιέται αρκετά, ειδικά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το θέμα του φιλτραρίσματος του μελιού. Πόσο αυτό επηρεάζει το μέλι; Αφαιρεί πολύτιμα θρεπτικά συστατικά από μέσα του όπως γύρη ή σωματίδια πρόπολης;

Κατά τη διαδικασία του τρύγου θα πέσουν μέσα στο μέλι κομμάτια κεριού από τις κηρήθρες, φτερά μελισσών, ολόκληρες μέλισσες κ.α. Οι περισσότεροι μελισσοκόμοι έχουν ουσιαστικά δύο επιλογές. Είτε θα χρησιμοποιήσουν το απλό φίλτρο με τη διπλή σήτα ώστε να απομακρύνουν αυτά τα σωματίδια, είτε θα συλλέξουν όλο το μέλι σε ένα δοχείο και θα το αφήσουν εκεί για μερικά εικοσιτετράωρα, ώστε να γίνει η διαύγαση και στη συνέχεια θα αφαιρέσουν σχολαστικά τον αφρό και τα ξένα σωματίδια από την επιφάνεια.

Το συνηθισμένο φίλτρο με τη διπλή σήτα, που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι μελισσοκόμοι.

Το απλό φίλτρο έχει δύο σήτες. Η πρώτη έχει οπές με διαστάσεις που κυμαίνονται από 1500 έως και 2000 μικρόν. Χρησιμοποιείται για να αφαιρέσει τα πολύ μεγάλα κεριά. Το δεύτερο και μικρότερο φίλτρο, έχει οπές διαστάσεων από 400 έως και 800 μικρόν. Τα περισσότερα είναι γύρω στα 650μm. Τα σωματίδια γύρης έχουν μέγεθος γύρω στα 25μm, με τα περισσότερα να κυμαίνονται μεταξύ 10 και 50μm, ενώ τα μεγαλύτερα φτάνουν τα 100μm. Οι μελισσοκόμοι λοιπόν που χρησιμοποιούν το απλό φίλτρο με τη διπλή σήτα ΔΕΝ αφαιρούν την γύρη από το μέλι.

Μεγαλύτερες μελισσοκομικές μονάδες χρησιμοποιούν αυτόματα μέσα εξαγωγής και φιλτραρίσματος του μελιού, ακόμα και εκεί όμως η σήτα δεν είναι μικρότερη των 400μm.

Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι το μέλι θα πρέπει να φιλτράρεται κατά τον τρύγο και γιατί αν παραμείνουν πολλά απ’ τα σωματίδια στο μέλι, αυτό μπορεί να υποστεί ζύμωση, αλλά και γιατί αν αποθηκευτεί σε δοχείο, άφιλτρο, ώστε να γίνει η διαύγαση μπορεί να συμβεί το εξής: το μέλι επειδή είναι βαρύ, στέλνει τα ελαφριά ξένα σώματα (κεριά, μέλισσες κτλ) στην επιφάνεια, απ’ όπου και αφαιρούνται στη συνέχεια, όμως τα βαρύτερα (όπως για παράδειγμα ένα καρφί απ’ την κυψέλη) θα καταλήξει στον πυθμένα…

Ποιο φίλτρο λοιπόν αφαιρεί τη γύρη και γιατί;
Το μέλι περιέχει ένα σημαντικό αριθμό γυρεόκοκκων οι οποίοι προέρχονται από τα φυτά που επισκέπτεται η μέλισσα. Από αναλύσεις που έχουν γίνει στα ελληνικά μέλια, κατά μέσο όρο κάθε δείγμα περιείχε γυρεόκοκκους από 10-24 διαφορετικά είδη φυτών. Η γυρεοσκοπική ανάλυση είναι μια διαδικασία πολύ σημαντική για τον καθορισμό της βοτανικής προέλευσης αλλά και της χώρας συγκομιδής.

Κάποιος με ρώτησε κάποτε, αν ο λόγος που αφαιρείται η γύρη είναι για να προστατέψει άτομα που παρουσιάζουν αλλεργία, αλλά αυτό δεν ισχύει. Η γύρη που περιέχει το μέλι είναι σε τόσο μικρές ποσότητες, που στην ουσία λειτουργεί θεραπευτικά. Είναι γνωστό ότι καταναλώνοντας μέλι της περιοχής σας (που περιέχει γυρεόκοκκους των φυτών που σας ενοχλούν) μπορείτε σταδιακά να μειώσετε τα αλλεργικά συμπτώματα.

Η συγκεκριμένη μηχανή υπόσχεται φιλτράρισμα κάτω των 5μm! Μάλιστα στο εγχειρίδιο χρήσης αναφέρει ότι δεν θα είναι δυνατός ο εντοπισμός της χώρας προέλευσης.

Αφού λοιπόν η γύρη αποκαλύπτει την προέλευση του μελιού, γιατί κάποιος να θέλει να την αποκρύψει; Πράγματι για κανέναν στον κόσμο δεν θα είχε νόημα να μπει σ’ αυτού του είδους τη διαδικασία. Για κανέναν πλην ενός… Η Κίνα ξεκίνησε να διακινεί μέλι σε απίστευτα εξευτελιστικές τιμές και επειδή κανείς δε μπορούσε να τις ανταγωνιστεί, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να επιβάλουν δασμούς στις εισαγωγές Κινεζικού μελιού. Τότε (2001) οι Κινέζοι τελειοποίησαν μια τεχνική, «υπερ-φιλτραρίσματος» του μελιού, που αφαιρούσε ολοκληρωτικά όλους τους γυρεόκοκκους και στη συνέχεια διακινούσαν το μέλι μέσω τρίτων χωρών και πλέον άνευ δασμών…

Γίνεται αντιληπτό ότι για να αφαιρεθούν όλοι οι γυρεόκοκκοι, πρέπει το μέλι να περάσει από ένα φίλτρο με οπές διαστάσεων μικρότερων των 10μm. Για να καταλάβετε αυτό είναι το μέγεθος των ερυθρών αιμοσφαιρίων που βρίσκονται στο αίμα σας! Το μέλι είναι ένα σχετικά παχύρρευστο υγρό και είναι αδύνατον να περάσει από οπές αυτού του μεγέθους. Γι αυτό θερμαίνεται ώστε να μειωθεί το ιξώδες του, κάποιες φορές του προστίθεται υγρασία ενώ του ασκείται και έντονη πίεση. Οι μηχανές αυτές είναι γνωστές ως Zero Micron Filtration.

Σε οποιαδήποτε ανάλυση, είτε στην ΕΕ είτε στις ΗΠΑ δε μπορεί να βρεθεί η βοτανική προέλευση αλλά και η χώρα παραγωγής. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι είναι από την Κίνα χωρίς πρακτικά να μπορούμε να το αποδείξουμε. Κανένας άλλος όμως στον κόσμο δεν έχει κίνητρο να μπει σ’ αυτή τη διαδικασία.

Ποιοι ωφελούνται απ’ το Κινέζικο μέλι;

Από την στιγμή που επιτρέπεται η ανάμιξη μελιών (περισσότερα εδώ), δόθηκε η δυνατότητα στους συσκευαστές να δημιουργήσουν χαρμάνια μελιών πχ Ελληνικό με Κινέζικο μέλι και στη συνέχεια να το διακινήσουν ως Ελληνικό. Σε οποιοδήποτε έλεγχο και ανάλυση το μέλι θα φαίνονταν Ελληνικό, αφού θα εμφανίζονταν μόνο οι γυρεόκοκκοι των Ελληνικών φυτών. Μάλιστα επειδή στο φιλτραρισμένο Κινέζικο μέλι δεν προκύπτει και η βοτανική προέλευση, ένας συσκευαστής μπορεί να το αναμίξει με ένα εμπορικό μέλι (πχ Θυμαρίσιο) και εφόσον η ποσοστιαία αναλογία των γυρεόκοκκων στο μείγμα πληροί τις προδιαγραφές (στο συγκεκριμένο παράδειγμα είναι 18%) αυτό σε κάθε ανάλυση θα προκύπτει Ελληνικό και Θυμαρίσιο!

Προσπαθήστε να αποφεύγετε να αγοράζετε μέλια από το σούπερ μάρκετ. Προτιμήστε μικρούς παραγωγούς και ακόμα καλύτερα μικρούς παραγωγούς της περιοχής σας. Τα μίγματα μελιών έχουν υποστεί μεγάλη επεξεργασία και έχουν χάσει κάθε θρεπτική αξία ενώ αρκετές φορές κατά την διαδικασία υπερ-φιλτραρίσματος γίνεται προσθήκη σιροπιού καλαμποκιού ή πατζαριού ώστε να αποκτήσει αρκετή υγρασία και να περάσει απ’ τις οπές.

Το μέλι που θα προμηθευτείτε από έναν μικρό παραγωγό και έχει εξαχθεί με τον τρόπο που συνηθίζεται (του διπλού φίλτρου) δεν έχει χάσει ούτε την γύρη αλλά ούτε και την πρόπολη. Επίσης εφόσον δεν έχει αναμιχθεί με άλλες ποικιλίες δεν έχει θερμανθεί και άρα δεν παρουσιάζει απώλεια ωφέλιμων ενζύμων και διατηρεί την αντιοξειδωτική του δράση.

Στράτος Σαραντουλάκης
Μελισσοκόμος

 https://oreinomeli.wordpress.com/